Zaman çok hızlı akıp gidiyor. Daha dün başlamışız gibi gelip geçen bir dönemin ardından şimdi ikinci dönemin kapılarını aralıyoruz. Kimi öğrenci için verimli kimisi için ise ders alınması gereken karnelerle geçmiş bir dönemin ardından artık yeni döneme hazırlanıyoruz. Çocukların başarısı için karneler bir gösterge olsa da tek başına bize veri sağladığı söylenemez. Ayrıca zaten başarı o kadar çok boyutlu bir kavram ki mesela sadece notu yüksek olan bir çocuğu başarılı saymak sosyal duygusal gelişimi görmemek ya da çocuğun belli bir alandaki kişisel, sportif başarısını hiçe saymak bütüncül bir bakış kazanmaya giden en büyük engeldir. O yüzden yeni dönem başlarken hem öğretmenlerin hem de velilerin başarıyı doğru yorumlamaları gerekir.

Kabaca başarı akademik ve sosyal başarı olarak ikiye ayrılabilir. Akademik başarı bireyin aldığı derslerdeki kazanımları edinme derecesi olarak tanımlanabilirken, sosyal başarı ise Piaget’in de dediği gibi kişinin çevreye uyum yeteneği yani zekâsını ilişkilerinde kullanabilme kapasitesi olarak tanımlanabilir. Özellikle bizim ülkemiz gibi derslerin ve notların, sınav sistemlerinin giderek önem kazandığı ülkelerde akademik başarı kişinin durumunu yorumlamada en temel birim olarak kullanılmaktadır. Bir çocuk ile ilgili konuşurken velilerin de sorduğu ilk soru sıklıkla “Hocam bizim çocuk okuyor mu?” şeklinde olmaktadır. Buradan hareketle görebiliyoruz ki çocukların gelişimleri ilk başta akademik nitelikleri üzerinden değerlendiriliyor. Bunun aksine gelişimi veya başarıyı yorumlamada daha az değer verilen ikinci bir yol ise bir çocuğun çevresiyle kurduğu ilişkileri dikkate almaktır. Yani aslında bir çocuğun ahlaki gelişimini referans almaktır. Karnelerde sağ tarafta çocuklarla ilgili görüş bildiren ifadeleri her zaman daha saygın bulmuşumdur. Her ne kadar soldaki notlar, sayılar bize bir şey söylese de bir çocuğu tek başına tanımlamaya yetmediği, esas tanımlamanın önemli kısmının çocuğun topluma olan davranışlarında gizli olduğu aşikârdır. Kişilerarası ilişkileri sağlam olmayan bireylerin yüksek notlarla bir yerlere gelmeleri uzun vadede tehlikelidir çünkü ahlaki bir temelden yoksundur. Buradan hareketle başarının bütüncül bir kavram olduğunu anlamak zor değildir.

            Benim kişisel görüşüm bir çocuğun başarılı olup olmadığına karar verirken tüm değişkenleri dikkate almak gerektiği yönündedir. Bir çocuk bazen gerçekten gelişimsel veya dönemsel durumlardan dolayı belli derslerdeki kazanımları başarmaya müsait olmayabilir. Bu durumda muhtemel üç davranış şekli ile karşılaşırız biz yetişkinler açısından. Birincisi ve en kolayı doğrudan çocuğu suçlamaktır. Bu şekilde gerçekten kendi adımıza büyük bir rahatlama sağlarız ama bu durum çocuk açısından herhangi bir katkı sunmayacaktır. Üstelik daha da olumsuz bir tabloya evrilmesi işten bile değildir. İkinci davranış şekli çocuğu suçlamadan bu durumu kabullenmektir. Bu yaklaşım yıkıcılıktan uzak olsa da istenilen nitelikte de değildir. Üçüncü yaklaşım şekli ise sorunların üstesinden gelmeye yönelik çocuğu desteklemek, yetişkin desteği sağlamaktır. Son yaklaşım en az tercih edilen ve en zahmetli olan yaklaşım olsa da sonuçları bakımından en güzel yaklaşım olduğu kesindir.

Toparlamak gerekirse yeni bir dönemin arifesinde iken geçmiş dönemi yukarda bahsi geçen üç yaklaşım üzerinden yorumlamak bize ve çocuklarımıza pozitif yönlü bir katkı sunacaktır. Suçlamak kolay ve basit bir yolken desteklemek ise zahmetlidir. Ama tam da burada kimin gerçek ebeveyn olduğu da ortaya çıkmaktadır. Çocukların karneleri ve davranışları en temelde ailenin davranış biçiminin dışa yansıması da değil midir? Çocuklar ile ilgili durum değerlendirmesi yaparken bu durumu ve gerçekliği göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Desteklemediğimiz, takip etmediğimiz ve sadece cebine harçlık koyarak okula yollamayı ebeveynlik görevi olarak gördüğümüz bir çocukluktan gerçekten ne beklemekteyiz?

Ezcümle…

Çocukların hayatı ve gelişimleri notlardan, sayılardan ve diğer sembollerden daha fazlasıdır. O yüzden iyi insan yetiştirme çabasında olalım. Bu daha güzel bir dünya için yapabileceğimiz en güzel şey olacaktır.

Kalın Sağlıcakla…